คำว่า “จารึก” หมายถึง ข้อความหรือสัญลักษณ์ที่ถูกสลักหรือเขียนลงบนวัสดุแข็ง เช่น หิน โลหะ ดินเผา หรือไม้ เพื่อบันทึกข้อมูลหรือเหตุการณ์สำคัญที่เกิดขึ้นในช่วงเวลาหนึ่ง ๆ ซึ่งมักเป็นเรื่องราวเกี่ยวกับศาสนา กฎหมาย วัฒนธรรม สงคราม หรือการปกครอง การจารึกถูกใช้เป็นวิธีบันทึกข้อมูลมาตั้งแต่อดีตกาลในหลายวัฒนธรรมทั่วโลก เนื่องจากสามารถคงทนและถ่ายทอดข้อมูลผ่านกาลเวลาไปยังคนรุ่นหลังได้
การจารึกกลายมาเป็นหลักฐานสำคัญทางประวัติศาสตร์ เนื่องจากหลายปัจจัยที่ทำให้มันมีบทบาทสำคัญในการช่วยให้เราศึกษาและเข้าใจเหตุการณ์ในอดีต ได้แก่:
- ความคงทน: จารึกมักถูกทำบนวัสดุที่แข็งและคงทนต่อการเปลี่ยนแปลงทางธรรมชาติ เช่น การสลักบนหินหรือโลหะทำให้ข้อความสามารถรักษาสภาพได้ยาวนานนับร้อยปีหรือแม้แต่พันปี นั่นทำให้จารึกเป็นแหล่งข้อมูลที่คงอยู่ได้แม้กาลเวลาผ่านไป
- ข้อมูลที่บันทึก: จารึกมักบรรจุข้อมูลที่สำคัญ เช่น กฎหมาย คำสั่งของกษัตริย์ พิธีกรรมทางศาสนา และการเฉลิมฉลองความสำเร็จในการทำสงคราม ข้อมูลเหล่านี้ช่วยให้นักประวัติศาสตร์เข้าใจถึงโครงสร้างการปกครอง ศาสนา วัฒนธรรม และเศรษฐกิจของสังคมในช่วงเวลานั้น ๆ
- หลักฐานทางโบราณคดี: จารึกถือเป็นหลักฐานที่นักโบราณคดีสามารถใช้ในการวิจัยและศึกษาแหล่งโบราณคดี เพื่อทำความเข้าใจถึงวิถีชีวิตและความเชื่อของคนในอดีต เช่น จารึกที่พบในนครวัด นครธม หรือที่สุโขทัย ที่บันทึกเรื่องราวเกี่ยวกับศาสนาพุทธ การปกครอง และกฎหมายในสมัยนั้น ช่วยให้นักโบราณคดีสามารถถอดความได้และสืบหาความหมายและความสำคัญของสถานที่และบุคคลสำคัญในอดีต
- การยืนยันเหตุการณ์สำคัญ: บ่อยครั้งที่จารึกสามารถยืนยันเหตุการณ์ที่ปรากฏในเอกสารทางประวัติศาสตร์อื่น ๆ ทำให้เราได้ข้อมูลที่ตรงกับเหตุการณ์ที่เคยบันทึกไว้อย่างละเอียด เช่น จารึกศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหงที่แสดงถึงการปกครองของราชวงศ์สุโขทัย และแสดงถึงความสัมพันธ์ระหว่างการปกครองและศาสนาในสมัยนั้น
- การเผยแพร่และการขยายขอบเขตของวัฒนธรรม: จารึกบางอย่างยังแสดงถึงการขยายตัวของวัฒนธรรม ศาสนา หรืออิทธิพลจากภูมิภาคต่าง ๆ เช่น จารึกในอาณาจักรอยุธยาที่แสดงถึงการแลกเปลี่ยนทางการค้าและวัฒนธรรมกับชาติอื่น เช่น จีน และอินเดีย
- การศึกษาและการแปล: การถอดความจารึกที่เขียนด้วยภาษาโบราณหรืออักษรที่ไม่ถูกใช้งานแล้วช่วยให้นักประวัติศาสตร์สามารถทำความเข้าใจถึงโครงสร้างสังคมและระบบการปกครองของสังคมนั้น ๆ จารึกบางส่วนถูกแปลเพื่อให้สามารถนำไปศึกษาเพิ่มเติม เช่น จารึกโรเซตตา ซึ่งเป็นหลักสำคัญในการถอดรหัสอักษรเฮียโรกลิฟของอียิปต์โบราณ
จารึกจึงกลายเป็นหนึ่งในหลักฐานสำคัญทางประวัติศาสตร์ เนื่องจากสามารถสะท้อนถึงวัฒนธรรม ความเชื่อ การปกครอง และ เครื่องช่วยฟังคนหูหนวก เหตุการณ์สำคัญในอดีตอย่างชัดเจน
